จดหมายเหตุที่กล่าวถึงประเทศไทย ของบาทหลวงตาชาร์ด ราชทูตของพระเจ้าหลุยส์ ที่ ๑๔ แห่งประเทศฝรั่งเศส

__________อีกหลักฐานหนึ่ง เป็นหลักฐานที่ปรากฏเป็นลายลักษณ์อักษรที่เก่าแก่ที่สุดเท่าที่ค้นพบได้บันทึกไว้ว่า เริ่มมีการเล่นหุ่น ในประเทศทางตะวันตก ออกมาประมาณ ๓๐๐-๔๐๐ ปี ก่อนในประเทศญี่ปุ่น ซึ่งเป็นช่วงระยะเวลาเดียวกับหลักฐานที่ปรากฏในประเทศตะวันออก การเล่นหุ่นนี้ ได้แก่ การแสดงละครโน ( No DRAMA) และการแสดงคาบูกิ (KABUKI) ซึ่งมีการค้นพบตัวหุ่นในโรงละครเหล่านี้ในคริสต์ศตวรรษที่ ๑๗
     
__________ ส่วนในประเทศจีนที่ปรากฏในหลักฐานที่สามารถย้อนขึ้นไปถึงก่อนคริสต์ศตวรรษที่ ๑๐ แต่หลักฐานแต่หลักฐานแน่ชัดเท่าที่ค้นพบในขณะนี้มีเพียงแค่ปรากฏหลังคริสต์ศตวรรษ ที่ ๑๖ เท่านั้น

WAYANG และ WAYANG KULIT

__________การเล่นหุ่นของจีนโดยทั่วไปเรียกว่า “วะหยั่ง” (WAYANG) แต่ถ้าเป็นหุ่นที่ประดิษฐ์เป็นแบบสามมิติ คือ มีลักษณะที่เหมือนคนจริง ๆ นั้นจะมีชื่อเรียกว่า “วะหยั่งโก๊ะเล็ก” (WAYANG GOLEK) ทั้งนี้เนื่องจากประเทศจีนมีการเล่นหนังทำนองหนังใหญ่ และหนังตะลุงด้วยเช่นกัน แต่ตัวหนังนั้นเป็นภาพสองมิติ จึงเรียกในภาษาจีนแตกต่างออกไปว่า “วะหยั่งกุ๊ลี” (“WAYANG KULIT)