๕.  ประเภทของหุ่นกระบอก

__________นับตั้งแต่เริ่มมีการเล่นหุ่นไทยเป็นมหรสพเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน ปรากฏว่ามีหุ่นไทยเกิดขึ้น ถึง ๔ ชนิด ในช่วงลำดับเวลาต่าง ๆ กัน คือ หุ่นหลวง มีการเล่นมาตั้งแต่สมัยกรุงอยุธยาตอนกลาง( พ.ศ.๒๑๗๑-๒๒๔๖) จนกระทั้งสมัยรัชกาลที่ ๕ ก็ไม่ปรากฏหลักฐานหุ่นชนิดนี้อีกเลย ส่วนหุ่น           อีก ๓ ชนิด ได้แก่ หุ่นวังหน้า หุ่นกระบอก และหุ่นละครเล็ก นั้นเกิดในช่วงเวลาไล่เลี่ยกัน ในสมัยรัชกาลที่ ๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์นี้เอง ซึ่งในจำนวนหุ่นทั้ง ๔ ชนิดนี้ คงเหลือหุ่นกระบอกและหุ่นละครเล็กเท่านั้น ที่ยังมีการเล่นอยู่ โดยหุ่นกระบอกแพร่หลายกว่าเพราะยังมีผู้สืบทอดการเล่นอยู่หลายคณะ ขณะที่หุ่นละครเล็กมีเหลืออยู่เพียงคณะเดียว อย่างไรก็ตามหุ่นไทยทั้ง ๔ ชนิดแม้จะมีกำเนิดที่แตกต่างกัน แต่ทว่ายังมีลักษณะบางอย่างร่วมกันอยู่ และที่เห็นได้ชัดเจนก็คือเครื่องแต่งกาย ที่ยังเลียนแบบโขนละครซึ่งปัจจุบันมีหุ่นกระบอกอยู่ในเมืองไทย ๑๕ คณะ

หุ่นหลวง

หุ่นวังหน้า

หุ่นกระบอก

หุ่นละครเล็ก